Roken, teveel thee of koffie drinken of sterk gekleurd voedsel eten kan aanslag veroorzaken op je tanden. Dit zijn de extrinsieke verkleuringen, verkleuring van buitenaf. Er zijn tandpasta’s op de markt die kunnen helpen bij het verwijderen van aanslag, maar deze kunnen de kleur van de tanden niet veranderen.

Hoe ontstaan gele tanden?

De kleur van je tanden is, net zoals de kleur van je haar en ogen, bepaald door je DNA. Wanneer we ouder worden, verandert de dentine van kleur en worden tanden geler. Dentine is het zachte tandbeen dat zich onder het tandglazuur bevindt en de zenuw van je tand beschermt. Deze verkleuringen gebeuren van binnen uit en zijn de intrinsieke verkleuringen. De intrinsieke verkleuring kun je met een anti- aanslag/tandsteen tandpasta niet verwijderen.

Bleken onder toezicht van een mondzorgverlener

De mondzorgverlener kan je tanden bleken met behulp van een bleekgel. De behandeling met bleekgel is makkelijk, veilig en vrijwel pijnloos. Het is wel belangrijk dat je deze behandeling uitvoert onder toezicht van een mondzorgverlener. Koop liever geen universele bleekkits bij willekeurige verkooppunten of via het internet.

Thuisbleekmethode

De meest gebruikte manier om je tanden te bleken is met behulp van een bleeklepel en bleekgel. In eerste instantie zal de tandarts je mond onderzoeken om te beoordelen of je mond en tandvlees gezond zijn. Daarna zal hij een afdruk van je gebit maken met behulp van een bitje en een pasta die hard wordt. Vanuit de afdruk worden bleeklepels gemaakt die precies om je tanden passen.

De mondzorgverlener zal je laten zien hoe je een klein beetje bleekgel in de bleeklepels aan moet brengen en hoe je de bleeklepels inbrengt. Daarna neemt je de gel en de bleeklepels mee naar huis en kunt je de behandeling thuis voortzetten. In overleg met de mondzorgverlener wordt bepaald hoe lang en hoe vaak je de bleeklepels draagt. Gedurende 24 uur na iedere behandeling zullen je tanden zachter aanvoelen. Dit is tijdelijk.

Andere bleekmethodes

Er zijn ook andere manieren om je tanden te bleken. Een voorbeeld hiervan is het gebruik van een laser. Het voordeel van de methode met de bleeklepels is echter dat je meer controle hebt over het uiteindelijk kleurresultaat.

Bron: KNMT en dr. G.A. van der Weijden, tandarts-parodontoloog/implantoloog

Met een brug kan je een ontbrekende tand of kies vervangen. De brug ‘overbrugt’ dus de lege ruimte waar de tand of kies ontbreekt. Een brug kan bestaan uit meerdere kronen aan elkaar of een enkele zwevende kroon die met zogenaamde retentievleugels aan de naastliggende tanden wordt vast gemaakt.

Wanneer heb je een brug nodig?

Als je 1 of meerdere kiezen mist kan een brug helpen om beter te kauwen. Ook voorkomt een brug dat de tanden of kiezen naast de lege ruimte scheef gaan staan of dat de tegenoverliggende kiezen uitgroeien. Maar vaker nog wordt er voor een brug gekozen als de lege ruimte stoort of als je het er niet zo mooi uit vindt zien.

Soorten bruggen

Een gewone brug bestaat uit minimaal 2 kronen op de eigen tanden of kiezen met een zwevende kroon (dummy) op de plek waar een tand mist. De brug begint op een eigen tand en eindigt op een eigen tand. Een gewone brug kan ook op implantaten gemaakt worden.

Bij een vrij-eindigende brug is het laatste deel van de brug ‘zwevend’. Deze brug eindigt dus met een dummy.

Een etsbrug wordt gebruikt als de naastliggende tanden nagenoeg gaaf zijn. Het zou zonde zijn om aan deze tanden te slijpen. Een dummy vult dan de lege ruimte op en met zogenaamde retentievleugels wordt deze vastgeplakt aan de achterkant van de naastliggende tand(en).

Behandeling

Het kan zijn dat er eerst een voorbereidende behandeling nodig is. Bijvoorbeeld een vulling, wortelkanaalbehandeling of implantaatbehandeling. Om de tand te versterken kan er een pin of opbouw nodig zijn. De tandarts slijpt de tanden of kiezen waar de brug op komt om ruimte te maken.

Voor een brug op implantaten plaatst de tandarts een opbouw in het implantaat. Er wordt een afdruk gemaakt van het gebit. Dit kan met een afdruklepel (happen) of digitaal (scannen). Ook wordt vastgelegd hoe je dichtbijt en wordt de kleur van de brug bepaalt. De tandarts kan de brug zelf maken of uitbesteden aan een tandtechnieker.

Om de omslepen tand of kies te beschermen wordt er een (tijdelijk) noodbrug geplaatst. Als de definitieve brug klaar is wordt de brug gepast en bekeken. Daarna zet de tandarts de brug vast.

Materialen

Een brug kan van verschillende materialen gemaakt worden. Welk materiaal het meest geschikt is, zal liggen aan de plek in het gebit waar de brug moet komen en aan jouw wensen.

• Porselein of zirkonium
  • Een brug van porselein of zirkonium is tandkleurig en ziet er natuurlijk uit.

• Metaal en porselein
  • De basis van de brug is van metaal waarover een laagje porselein aangebracht wordt. 

• Metaal
  • Goud of zilverkleurige brug. Een metalen brug is zeer sterk en slijtvast.

Kosten

De kosten voor een brug kunnen verschillen door eventuele voorbehandelingen (vulling, gegoten opbouw of wortelkanaalbehandeling), uit hoeveel delen de brug bestaat en aan het materiaal dat gekozen wordt. Vraag je tandarts daarom altijd naar de behandelopties en de kostenbegroting. Bekijk hier een voorbeeldrekening.
Een brug zit niet in het basispakket. Vergoeding van (een deel van) de kosten komt uit de aanvullende tandartsverzekering.

Risico’s

Er zijn vrijwel geen risico’s verbonden aan een brugbehandelingen zelf. Wel kan het zijn dat je in het begin even moet wennen aan de brug of dat je tanden gevoelig zijn. Als het iets te hoog aanvoelt bijvoorbeeld, dan kan je tandarts dat verhelpen. Gaat de gevoeligheid niet over of wordt het erger, neem dan contact op met je tandarts.
Een brug bestaat uit meerdere delen en vaak zijn er minimaal 2 eigen tanden of kiezen die dienen als pijler voor de brug. Als er met 1 van de pijlers een probleem ontstaat die niet verholpen kan worden, dan is de kans aanwezig dat de hele brug verloren gaat.

Alternatieven

• Kroon op implantaat
• Beugel
• Gedeeltelijk kunstgebit

Bron: KNMT

Tijdens een periodieke controle onderzoekt de tandarts méér dan alleen je tanden en kiezen. Dus ook als je een kunstgebit draagt is het belangrijk om tenminste 1 keer per jaar naar de tandarts te gaan.

Wanneer heb je een controle nodig?

Het is verstandig om regelmatig je mond te laten controleren door de tandarts. Voorkomen is immers altijd beter dan genezen! Ook als je een kunstgebit draagt is het belangrijk om naar de tandarts te blijven gaan. De tandarts controleert namelijk niet alleen je tanden en kiezen, maar kijkt ook of er afwijkingen zijn aan bijvoorbeeld je tong, lippen of (wang)slijmvliezen. Zo kan de tandarts indien nodig op tijd ingrijpen of je verwijzen naar een kaakchirurg voor verder onderzoek.

Behandeling

Tijdens een periodieke onderzoek controleert de tandarts je tanden en kiezen op gaatjes en hij bekijkt of vullingen en kronen nog goed aansluiten. Hij meet ook de conditie van je tandvlees en bestudeert je tong, lippen en (wang)slijmvliezen op eventuele afwijkingen. Onder vullingen of kronen en tussen je tanden kijken lukt niet zonder röntgenfoto’s. Als er een behandeling nodig is, dan volgt er meestal een nieuwe afspraak. De tandarts kan je ook verwijzen naar een preventie-assistent, mondhygiënist of collega-tandarts.

Kosten

Soms is het nodig om naast een periodiek onderzoek ook foto’s te maken of dat er tandsteen verwijderd moet worden. Bekijk de voorbeeldrekening van een controle. De periodieke controle zit voor volwassenen niet in de basisverzekering. Vergoeding van de kosten komt uit de aanvullende tandartsverzekering.

Voor kinderen tot 18 jaar zitten de kosten voor een periodieke controle in de basisverzekering.

Alternatieven

Je kan er voor kiezen om alleen naar de tandarts te gaan als je klachten hebt. Dit is niet aan te raden omdat tandbederf of parodontitis langdurig klachtenvrij kan verlopen, maar wel steeds meer schade veroorzaakt.

Bespreek met je tandarts hoe vaak jij een periodieke controle nodig hebt.

Bron: KNMT

Als een behandeling niet medisch noodzakelijk is, maar alleen bedoeld is om de mond mooier te maken, dan spreek je van cosmetische mondzorg. Voorbeelden van cosmetische mondzorgbehandelingen zijn facings (schildjes van porselein of van vulmateriaal) en bleken. De tandarts mag alleen een cosmetische mondzorgbehandeling uitvoeren als je mond gezond is. Dat kan betekenen dat je eerst een behandeling nodig hebt die wél noodzakelijk is. Bijvoorbeeld een vulling of een behandeling om tandvleesontsteking te verhelpen.

Zoals geldt voor alle vormen van zorg, kan ook cosmetische mondzorg leiden tot complicaties en schade. Het is daarom belangrijk dat je goed nadenkt over een behandeling. De punten hieronder helpen je daarbij.

Bespreek wensen en verwachtingen

Bepreek tijdens de eerste afspraak met de tandarts welke wensen je hebt. Wat zie je graag anders en welk resultaat verwacht je? De tandarts legt je dan uit welke behandelmogelijkheden er zijn die passen bij jouw persoonlijke informatie.

Verzamel informatie over de behandeling

Na het bespreken van de behandelmogelijkheden weet je misschien al welke behandeling(en) je zou willen. De tandarts geeft meer uitleg over de behandeling(en), waaronder:

• het totaal aantal afspraken;
• uitleg over de levensduur en eventuele garantie;
• de risico’s en complicaties van de behandeling;
• de totale kosten;
• wie de behandeling uitvoert;
• de voor- en nadelen;
• het verwachte eindresultaat;
• de hersteltijd en nazorg.

Deze informatie krijg je ook mee naar huis.

Denk na over de behandeling(en)

Je hebt veel informatie ontvangen over de cosmetische behandeling(en). Lees alles nog eens rustig door en denk minstens een week na over je plannen. Neem contact op met de tandarts als je thuis nog vragen hebt. Bespreek je plannen ook met familie of vrienden en vraag wat zij ervan vinden. En controleer bij de zorgverzekeraar of je (een deel van) de kosten vergoed krijgt.

Bespreek je voorkeur met de tandarts

Als je zorgvuldig hebt nagedacht over de behandeling(en) en weet welke je het liefst wil, bespreek dit dan met je tandarts. Soms kan dat telefonisch, maar bij uitgebreide(re) behandelingen is het verstandig om een afspraak te maken. Spreek de behandeling samen nog een keer goed door voordat je de afspraken maakt.

Ook als de behandeling is gestart mag je vragen stellen. De tandarts zal je ook vragen om af en toe mee te kijken. Bijvoorbeeld om te bepalen of de kleur of vorm van de facing goed is.

Experiment Vrije tarieven voor facings en bleken

Sommige tandartsen doen mee met het experiment Vrije tarieven voor facings en bleken. Dat betekent dat zij zelf het tarief voor de behandeling mogen bepalen. Zij gebruiken voor cosmetische behandelingen de speciale K-codes. Als jouw tandarts meedoet, dan word je hierover geïnformeerd.

Tandartsen die niet mee doen met het experiment gebruiken de maximumtarieven die zijn vastgesteld door de Nederlandse Zorgautoriteit.

Cosmetische mondzorg in het buitenland

Het klinkt aantrekkelijk: naar een vakantiebestemming in het buitenland gaan om daar (vaak goedkoop) een cosmetische mondzorgbehandeling ondergaan. Toch raden we je dit af. De kwaliteitstandaard in het buitenland ligt lager dan in Nederland. Dit betekent bijvoorbeeld dat er meer van je tanden wordt geslepen dan hier in Nederland is toegestaan. De problemen die later kunnen ontstaan zijn meestal niet te verhalen op de buitenlande tandarts die de behandeling toen heeft uitgevoerd. En krijg je alsnog met hoge (herstel)kosten te maken.

Meer informatie over facings
Meer informatie over bleken

Bron: KNMT

Een etsbrug of plakbrug is een alternatief om een ontbrekende tand of kies te vervangen. Het bijzondere van een etsbrug is dat de tandarts deze aan gave of vrijwel gave tanden of kiezen kan plakken zonder dat deze uitgebreid moeten worden beslepen. Er zijn twee manieren om de etsbrug aan te brengen. Bij de eerste methode verankert de tandarts de etsbrug éénzijdig aan één aangrenzende tand of kies. Bij de tweede manier verankert de tandarts de etsbrug aan weerszijden, aan één tand of kies. Een kunsttandje (dummy) – vult de lege ruimte van de ontbrekende tand of kies op. Zogenaamde retentievleugels zorgen voor het houvast aan de pijlers. De tandarts zet deze met cement vast: je kunt dit zelf niet verwijderen.

Materiaal brug

Er zijn verschillende materialen om een brug te maken: een metaallegering (chroom-kobalt of titanium), een glasvezelversterkte kunststof of een volkeramisch materiaal. Afhankelijk van de locatie en de functie van de brug zal de tandarts een bepaald materiaal adviseren. Bij een metalen etsbrug is de brugbasis van metaal met een tandkleurige dummy. Daarbij is het mogelijk om de kleur van de dummy aan te passen aan de kleur van je natuurlijke tanden. Kies je voor een etsbrug van glasvezelversterkte kunststof dan is deze helemaal tandkleurig, net als een volkeramische etsbrug. Met de metalen en de glasvezelversterkte kunststof etsbruggen is al veel ervaring. De volkeramische etsbrug is in feite nog experimenteel.

De behandeling

Eerst beslijpt de tandarts zo minimaal mogelijk de brugpijlers (waaraan de brug verankerd wordt) en maakt deze gereed voor plaatsing. Vervolgens wordt er een afdruk gemaakt. Een tandtechnicus gebruikt deze afdruk dan om een passende brug te maken. Soms is het mogelijk om zonder tussenkomst van een tandtechnicus een glasvezelversterkte kunststof etsbrug direct in de mond te maken. Afhankelijk van de situatie plaatst de tandarts wel of geen noodvoorziening tot de definitieve etsbrug klaar is. Voordat de tandarts de definitieve etsbrug plaatst controleert deze of alles past. Vervolgens zet de tandarts de etsbrug vast met speciaal daarvoor bestemd cement.

Doet de behandeling pijn?

Omdat het beslijpen van de pijler(s) erg oppervlakkig is en plaatsvindt in het buitenste glazuurlaagje, blijft de tandarts ver van de tandzenuw verwijderd. Gevoeligheid en pijn komen daardoor zelden voor. Een verdoving is over het algemeen niet nodig.

Levensduur brug

Uit internationaal wetenschappelijk onderzoek blijkt dat etsbruggen jaren kunnen meegaan. De overleving van metalen etsbruggen is na tien jaar meer dan 80%. Van glasvezelversterkte kunststof etsbruggen is de overleving na vijf jaar rond de 75%. Van de vol keramische variant zijn op dit moment onvoldoende gegevens bekend om een betrouwbare voorspelling te kunnen maken. De levensduur van elke tandheelkundige restauratie – en dus ook van etsbruggen – hangt overigens voor een belangrijk deel af van de zelfzorg. Je moet de etsbrug, net als alle tanden en kiezen, goed schoonhouden. Je tandarts of mondhygiënist kan je vertellen wat de beste manier is om je brug schoon te houden.

Wat doe ik als de brug loslaat?

Het is mogelijk dat het cement, waarmee de brug is vastgemaakt, loslaat. Dit kan vooral bij metalen etsbruggen gebeuren. Vaak kan de tandarts dit type etsbrug opnieuw vastzetten. Glasvezelversterkte etsbruggen komen zelden los, maar lopen meer kans om te breken. Soms is reparatie in de mond mogelijk, maar een breuk leidt meestal tot vervanging. Van het faalgedrag van volkeramische etsbruggen is door het ontbreken van langetermijnresultaten weinig te zeggen. Neem bij problemen direct contact op met je tandarts. Ook als de brug niet lekker zit of als er een ander probleem is geldt: schroom niet om contact op te nemen. Je tandarts kan je ongemakken verhelpen.

Bron: Dr. A. van Dalen, tandarts-medewerker van de afdelingen Materiaalkunde en Orale Diagnostiek van ACTA

Een facing is een schildje van porselein of composiet dat op de tand wordt gemaakt. Zo wordt de vorm of kleur van een tand mooier.

Wanneer heb je een facing nodig?

Een facing wordt meestal gemaakt om het gebit te verfraaien. Zo kan de tandarts een spleetje tussen je tanden opvullen, afgebroken hoekjes repareren, verkleurde tanden weer wit maken en scheve tanden verbergen.

Behandeling

Een facing van composiet is in één behandeling door de tandarts aan te brengen. Een porseleinen facing wordt in een tandtechnisch laboratorium gemaakt. Daarvoor zijn minstens twee bezoeken aan de tandarts nodig.

Het plaatsen van een porseleinen facing
Tijdens het eerste bezoek slijpt de tandarts een dun laagje van het glazuur van de te behandelen tand af. Zo past de facing goed over je tand heen en voelt het comfortabel aan. Aan de hand van een afdruk van je afgeslepen tand, maakt de tandarts een facing die nauw aansluit op de vorm, kleur en grootte van de andere tanden. Tijdens het tweede bezoek zal de tandarts de nieuwe facing plaatsen.

Het plaatsen van een composieten facing
Een facing van composiet bestaat uit hetzelfde materiaal als een vulling. Bij deze toepassing wordt de tand vooraf met zuur behandeld om deze ruwer te maken. Hierdoor zal de facing beter hechten. Vervolgens brengt de tandarts het composiet laagje voor laagje aan en ontstaat er een facing die bij de rest van je tanden past.

Materialen

Een facing kan van composiet (vulmateriaal) of van porselein gemaakt worden.

Kosten

De kosten van een facing kunnen verschillen door het materiaal waar de facing van gemaakt wordt. Vraag je tandarts altijd naar de materiaalopties en naar wat de behandeling gaat kosten. De codes die gebruikt worden voor het plaatsen van een facing zijn R78 of R79. De kosten voor een facing zitten niet in het basispakket. Vergoeding van (een deel van) de kosten komt uit de aanvullende tandartsverzekering. 

Risico’s

Over het algemeen blijven facings vele jaren zitten. Door omstandigheden of door (mond)gewoonten zoals nagelbijten, knarsen en klemmen kan het zijn dat de facing los komt of breekt. Neem dan altijd contact op met je tandarts. Neem ook contact op met je tandarts als je na het plaatsen van de facing klachten houdt die na een paar dagen niet over gaan.

Alternatieven

Vulling
Kroon
Beugel
Bleken

Bron: KNMT

Een implantaat is een tandwortelvervanger, die in het kaakbot wordt geplaatst tijdens een kleine chirurgische ingreep. Vaak gebeurt dat onder lokale verdoving. De meeste implantaten zien er uit als een schroef en zijn gemaakt van titanium, zirkonium of een combinatie van deze materialen. Het implantaat is een sterke basis voor een implantaatkroon, implantaatbrug of kunst(klik)gebit.

Een implantaat zetten from KNMT on Vimeo.

Wanneer heb je een implantaat nodig?

Als je een tand of kies mist, of als meerdere tanden of kiezen ontbreken in je mond, kan implantologie een passende behandeling zijn. Bij het ontbreken van een enkel element wordt doorgaans 1 implantaat geplaatst. Na een zogenoemde ‘bot ingroeiperiode’ wordt er een kroon op geplaatst, een implantaatkroon.

Als er meerdere tanden/kiezen naast elkaar ontbreken, kan implantologie worden gebruikt om een uitneembaar klikframe te verankeren. Maar er kunnen ook meerdere implantaten worden geplaatst, waarop een implantaatbrug wordt geplaatst. Die zit net als een implantaatkroon vast in je mond en functioneert zoals normale tanden of kiezen.

Heb je een kunstgebit en is er weinig houvast in je kaak waardoor het kunstgebit loskomt met het kauwen, dan kunnen 2, 4 of 6 implantaten worden geplaatst. Daarna wordt een volledige kunstgebit gemaakt dat vastklikt op de implantaten. Zo’n klikgebit is net als een klikframe uitneembaar, zodat je het dagelijks goed kunt reinigen. 

Behandeling

Voorafgaand aan het plaatsen van implantaten dient een uitvoerig tandheelkundig onderzoek plaats te vinden door de implantoloog. Bij implantologische behandeling is de medische – en tandheelkundige gezondheid namelijk van invloed op het succes van de behandeling. In zo’n vooronderzoek worden onder andere door middel van visuele inspectie en aanvullend röntgenonderzoek de botkwaliteit en de botkwantiteit beoordeeld. Dit wordt gedaan nadat de kies of tand is getrokken, maar bij voorkeur is de desbetreffende kies of tand nog aanwezig.

Een implantaat kan in uitzonderlijke gevallen direct worden geplaatst, na het trekken van de tandwortel. Vaak wordt een tand of kies eerst getrokken en wordt 8-12 weken de botgenezing afgewacht, voordat het implantaat wordt geplaatst. Als een tand of kies al een lange tijd ontbreekt, kan er onvoldoende kaakbot aanwezig zijn om een implantaat te verankeren/te plaatsen. Meestal kan er met een  extra behandeling nieuw bot worden geplaatst. Dit kan kunstbot zijn of eigen bot, bijvoorbeeld uit je bekkenkam of elders uit je kaak. Na 4-12 maanden, afhankelijk van de situatie en genezing, kan het implantaat worden geplaatst.

Tijdens de behandeling wordt onder plaatselijke verdoving het implantaat in het kaakbot geplaatst. In de daaropvolgende 2 tot 6 maanden hecht het kaakbot zich aan het implantaat. Daarna kan de kroon, brug of het klikgebit worden gemaakt.

Een implantaat wordt in 1 of in 2 fasen geplaatst. Bij 1 fase is het afdekschroefje (healing abutment) zichtbaar boven het tandvlees. Bij 2 fase wordt het implantaat geplaatst en wordt het tandvlees weer over het implantaat gelegd. Als het implantaat is ingegroeid, wordt er een klein sneetje in het tandvlees gezet en dan wordt het healing abutment geplaatst.

Kosten

Het plaatsen van implantaten en de constructie op de implantaten worden (deels) vergoed vanuit je aanvullende tandartsverzekering,  indien je die hebt afgesloten.

De kosten zijn afhankelijk van de omvang van de behandeling. Vraag de implantoloog naar de behandelopties en een begroting.

Er zijn uitzonderlijke situaties, waarbij implantologie wordt vergoed vanuit de basisverzekering. Wil je daar aanspraak op maken dan zal je behandelaar een aanvraag indienen je de zorgverzekeraar. Die beoordeelt of je in aanmerking komt voor een vergoeding vanuit de basisverzekering. 

Zorg voor jongeren tot 18 jaar

Als je voor je 18e een voortand verliest door een ongeval of indien een of meer ontbrekende, blijvende snij- of hoektanden niet zijn aangelegd, wordt implantologie vergoed vanuit de basisverzekering. Bij verlies door een ongeval voor het 18e levensjaar doet de implantoloog een aanvraag; de behandeling kan worden uitgesteld tot het 22ste levensjaar.

Volwassenen zorg

Indien er sprake is van een ernstig geslonken tandeloze kaak kan een klikgebit deels worden vergoed vanuit de basisverzekering.

Voor een klikgebit geldt de volgende wettelijke eigen bijdrage:

• Voor een klikgebit in de onderkaak is de eigen bijdrage 10% voor de mesostructuur (steg, drukknoppen of magneten) en het klikgebit 
• Voor een klikgebit in de bovenkaak is de eigen bijdrage 8% voor de mesostructuur (steg, drukknoppen of magneten) en het klikgebit
• Voor een tegelijkertijd vervaardigd klikgebit in de ene kaak en kunstgebit in de andere kaak (code J50) is de eigen bijdrage 17%

Is je eigen risico in dat jaar nog niet gebruikt dan wordt dat eerst aangesproken.

Risico’s

De kans dat een implantaat goed vastgroeit is zeer groot. Goed tandheelkundig onderzoek door je behandlaar voorafgaand aan de behandeling, maakt kans op complicaties of mislukkingen minimaal. Toch kan er direct na het plaatsen van een implantaat tijdelijk ongemak zijn in de vorm van napijn of zwelling. Ook komt het een enkele keer voor dat een implantaat niet vastgroeit met het kaakbot. Dan moet het worden verwijderd. De kans hierop wordt groter als je rookt.

Alternatieven

Brug

Gedeeltelijk kunstgebit

Kunstgebit

Bron: KNMT en NVOI 

Een uitneembare prothese (kunstgebit) is één van de meest gebruikte oplossingen voor het vervangen van ontbrekende tanden. Prothesen kunnen worden toegepast bij het ontbreken van een aantal tanden of kiezen; een partiële prothese, of bij het ontbreken van alle tanden en kiezen; een volledige prothese (kunstgebit). De kwaliteit en het uiterlijk van protheses zijn tegenwoordig veel beter dan vroeger. Vaak valt het vrijwel niet op dat iemand een prothese draagt.

Partiële prothese: plaat- of frameprothese

Als je een aantal tanden of kiezen kwijt bent, zorgt een partiële prothese ervoor dat je beter kunt bijten, kauwen en spreken. Daarnaast kan de partiële prothese ook het uiterlijk van je gebit verbeteren en worden bovendien de overige tanden beschermd tegen slijtage en bederf. Zonder de partiële prothese gaan de natuurlijke tanden namelijk scheef staan of kunnen ze verplaatsen. Afhankelijk van het materiaal waaruit de partiële prothese wordt vervaardigd, wordt een partiële prothese ook wel plaat- of frameprothese genoemd.

De behandeling

Afdruk van je gebit

Om ervoor te zorgen dat de prothese exact in je mond past, maakt de tandarts eerst een afdruk van je huidige gebit met een speciaal afdrukmateriaal. Een tandtechnicus gebruikt deze afdruk om een gipsmodel te maken. Aan de hand van dit model kan een model van kunsthars worden ontwikkeld. De tandarts plaatst dit model in je mond om de positie van je kaken ten opzichte van elkaar te bepalen. Vervolgens zal de tandarts dit model zo aanpassen dat de tandtechnicus weet hoe je tanden op elkaar aan moeten sluiten. De tandtechnicus zal de prothese hierop aanpassen.

Proefprothese

Er wordt eerst een proefprothese gemaakt die de tandarts in je mond zal passen. Voordat de tandarts een aantal laatste aanpassingen doet, zal hij je vragen hoe de prothese zit, voelt en eruit ziet. De proefprothese wordt vervolgens volledig afgewerkt door de tandtechnicus. Daarna is de prothese klaar voor gebruik. De tandarts zal het kunstgebit, direct nadat de tanden en kiezen eruit zijn, plaatsen. Op deze manier hoef je niet zonder tanden over straat. Het dient ook als een soort verband op de wonden.

Afspraak na plaatsing prothese

Na een paar weken zal de tandarts een nieuwe afspraak met je maken om te beoordelen hoe het dragen van de prothese je afgaat. Als er problemen zijn, kan de tandarts kleine aanpassingen doen.

Materiaal van de prothese

Volledige protheses worden van acryl (plastic) gemaakt. Partiële protheses kunnen ook geheel van acryl worden gemaakt (plaatprothese). Soms worden ze in een combinatie van acryl (voor de tanden) en metaal (voor het frame) gemaakt. Dit heet een frameprothese. De frameprothese is beter vast te zetten en minder omvangrijk. Een frameprothese is wel een stuk duurder.

Schoonmaken van de prothese

Als je een prothese hebt, is het verstandig deze goed schoon te houden. Een aantal tips om je prothese schoon te houden:

• Reinig de prothese dagelijks;
• Voor het reinigen van je prothese kun je gebruik maken van speciale reinigingsmiddelen en een (prothese)borstel. Het is van belang dat je de prothese afspoelt voordat je hem terug in de mond plaatst;
• Maak je prothese schoon in een bakje water of boven de wasbak. Als je hem dan laat vallen, is de kans klein dat de prothese wordt beschadigd;
• Poets je kaak en tong met een gewone tandenborstel;
• Heb je je prothese niet in je mond (bijvoorbeeld ’s nachts) bewaar hem dan in schoon water of in reinigingsmiddel;
• Gebruik voor het reinigen geen tandpasta, dit is te schurend voor je prothese.

Wennen aan een prothese

Een prothese zal anders aanvoelen dan je eigen tanden en het duurt even voordat je eraan gewend bent. In het begin kunnen er pijnlijke plekjes ontstaan, zogenaamde drukplekken. Het is belangrijk dat je de prothese toch inhoudt en een afspraak maakt met je  tandarts om de problemen te verhelpen. Houd de prothese de eerste week ook ’s nachts in je mond. Daarna is het beter om de prothese ’s nachts uit te doen.

Bron: KNMT en Dr. G.A. van der Weijden, tandarts parodontoloog/implantoloog

Krijg ik direct na het trekken van mijn tanden en kiezen al een kunstgebit? Ja, dit kunstgebit, ook wel immediaat gebit of noodgebit genoemd, wordt vaak direct er na het verwijderen van de laatste tanden en kiezen in de mond geplaatst.

Een van de meest ingrijpende behandelingen in de mondzorg is het verlies van al de tanden en kiezen en het krijgen van een kunstgebit. Voordat een tandarts zo’n kunstgebit plaatst, maakt hij of zij eerst afdrukken van het gebit. Van deze afdrukken worden gebitsmodellen gemaakt en deze zijn een kopie van het gebit. Die gebitsmodellen heeft het tandtechnisch laboratorium nodig om het kunstgebit op te gaan maken. Daarnaast wil het tandtechnisch laboratorium graag weten hoe de kiezen op elkaar moeten komen te staan. Om dit vast te leggen laat de tandarts de patiënt in was dichtbijten. Vervolgens kan het laboratorium met deze modellen aan de slag.

Hoe komen de kaken er uit te zien met een kunstgebit?

De technicus maakt een inschatting aan de hand van de gebitsmodellen: hoe komen de kaken eruit te zien na het trekken van de tanden en de kiezen? Het gebitsmodel wordt hierop aangepast. Nu kan de tandtechnicus met was het kunstgebit vormgeven. Omdat bij de patiënt de tanden en kiezen nog voor een deel in de mond zitten wordt dit meestal niet gepast. Wel is het dus mogelijk om van te voren te kijken hoe het er ongeveer uit gaat zien. Als dit goedgekeurd is, kan het kunstgebit worden afgemaakt om te worden geplaatst.

Tanden en kiezen trekken voor plaatsen gebit

De tandarts zal de patiënt goed verdoven en de tanden en kiezen worden eruit gehaald. Het kunstgebit wordt vervolgens over de wonden geplaatst. Het werkt hier bij als het ware als een drukverband. De patiënt krijgt de instructie om het gebit 24 uur in te houden. Vervolgens kan het er dan worden uitgenomen en worden gereinigd.

Klachten na plaatsing kunstgebit

In het begin geeft zo’n immediaatgebit veel klachten. In de eerste plaats zullen de wonden moeten genezen, maar daarnaast zal de patiënt moeten gaan wennen aan het nieuwe gebit en volle mond. Meestal zijn de wonden na ongeveer 2 weken genezen en gaat dat beter. Ook kan het noodzakelijk zijn dat het gebit in de eerste weken nog op enkele plaatsen zal worden aangepast omdat het te zwaar op de kaak drukt of pijnlijk is.

Los zitten of knellen kunstgebit

In de eerste drie maanden tot een half jaar zal de kaak sterk veranderen als er geen tanden en kiezen meer in staan. Aangezien het kunstgebit van een harde kunststof is gemaakt zal dit niet vanzelf mee veranderen met de kaak. Het gebit zal te ruim worden en losser gaan zitten. Dit kan vervolgens opgevuld worden met een tijdelijke zachte laag totdat de kaakvorm stabieler is. Als de ergste veranderingen van de kaak achter de rug zijn kan de prothese worden aangepast met een nieuwe laag kunststof die wat duurzamer is en lang mee kan gaan. Meestal wordt de prothese dan ook comfortabeler.

Afhankelijk hoe het gaat met het gebit wordt er vaak na een jaar gekeken wat er verder kan worden gedaan. Het gebit kan nog wat worden aangepast, maar vaak wordt er een nieuw gebit gemaakt, al dan niet in combinatie met implantaten in de onderkaak.

Bron: prof. dr. Marco Cune

Een opbeetplaat wordt vooral gebruikt bij de behandeling van sommige kaakklachten en wanneer er sprake is van tandenknarsen. Bij kaakklachten helpt de opbeetplaat je  om verkeerde mondgewoonten (bijvoorbeeld kaakklemmen, nagelbijten, wang- of lipbijten) te vermijden, waardoor pijnklachten van de kauwspieren en kaakgewrichten kunnen verminderen. Bij tandenknarsen beschermt de opbeetplaat je gebit, zodat het voortgaande gebitsslijtage voorkomt.

Afdruk en beetregistratie van je gebit

Voor het ontwikkelen van een opbeetplaat maakt je tandarts gebitsafdrukken en een beetregistratie. Daarmee maakt een tandtechnicus de opbeetplaat voor je op maat. De opbeetplaat is gemaakt van hard, doorzichtig kunststof en enkele metalen ankers. De opbeetplaat wordt zowel in de onderkaak als in de bovenkaak toegepast. De plaat bedekt alle tanden en kiezen die aanwezig zijn.

Draaginstructies

De specifieke draaginstructies (wanneer en hoe lang je de opbeetplaat dient te dragen) zijn afhankelijk van het soort (kaak)klachten en mondgewoonten die je hebt. Je  tandarts (-gnatholoog) informeert je over de voor jou meest geschikte draagmethode. 

Opbeetplaat voor kinderen

Omdat kinderen nog groeien wordt bij hen meestal gekozen om een opbeetplaat van zacht kunststof te maken. Een zachte plaat is minder duurzaam, maar belemmert de groei van de onderkaak en de wisseling van de tanden en kiezen niet.

In sommige gevallen kan de tandarts de conditie van het gebit niet met het blote oog zien. Daarom maakt hij gebruik van röntgenfoto’s. Op deze manier kan hij onder andere de stand van wortels van tanden en kiezen en de gezondheid van het kaakbot bekijken en onderzoeken op gaatjes.

Wat zijn röntgenfoto’s?

Röntgenfoto’s zijn foto’s die met behulp van röntgenstraling worden gemaakt. Röntgengolven dringen in meer of mindere mate door delen van het menselijk lichaam, zoals botten en spieren. Daarom kunnen röntgenfoto’s worden gebruikt om een beeld te krijgen van de inwendige bouw van het menselijk lichaam.

Uitvoering röntgenfoto

Voor het maken van een röntgenfoto richt de tandarts het apparaat op het te fotograferen deel van je gebit. Vervolgens wordt het apparaat kort ingeschakeld en komt er röntgenstraling uit het apparaat. De straling wordt opgevangen door de röntgenfoto. Afhankelijke van de doordringbaarheid van het weefsel kleurt de foto zwarter.

Ook een mondhygiënist kan röntgenfoto’s maken in opdracht van en onder toezicht van de tandarts. 

Effect van een röntgenfoto

Een röntgenfoto geeft extra informatie over de tanden en het kaakbot die met het blote oog niet wordt verkregen. Hiermee kan de tandarts een keuze maken tussen de noodzaak tot behandelen of zo mogelijk het volgen van het ziekteproces (monitoren). Dit verkleint de kans op ongewenste schade door een voortschrijdend ziekteproces (bijvoorbeeld tandbederf of verlies aan botweefsel) of onnodige behandeling.

Waarom maakt de tandarts röntgenfoto’s?

De tandarts onderzoekt de mond met een spiegeltje en een sonde (dit is het ‘haakje’). Hiermee kan de tandarts echter alleen de buitenkant van de tanden en kiezen en het tandvlees zien. Soms is het nodig om ook ‘in’ de kiezen en het kaakbot te kijken. Bijvoorbeeld omdat de tandarts vermoedt dat er gaatjes onder een vulling of kroon zitten. Maar ook om te controleren of een implantaat goed zit of dat een wortelkanaalbehandeling goed verloopt of geslaagd is.
Ook kan de tandarts zien of alle tanden en kiezen – die bij kinderen nog moeten doorbreken – aanwezig zijn. Verder worden röntgenfoto’s gebruikt om de stand van de wortels van tanden en kiezen te bekijken, hoe de gezondheid van het kaakbot is en of er eventueel resten van tandwortels zijn achtergebleven in de kaak.
Bekijk de actuele tarieven voor röntgenfoto’s.

Risico’s röntgenfoto’s

Iedereen staat dagelijks bloot aan achtergrondstraling uit bijvoorbeeld de aardbodem en het heelal. De hoeveelheid straling waaraan we worden blootgesteld verschilt per gebied. In Nederland ontvangen we minder straling dan in bijvoorbeeld hooggelegen en bergachtige oorden. Bij het maken van röntgenfoto’s bij de tandarts wordt een minimale hoeveelheid straling gebruikt. Hierdoor is de kans op nadelige gevolgen voor de gezondheid gering. De hoeveelheid straling is bijvoorbeeld te vergelijken met de hoeveelheid straling die je oploopt tijdens een wintersportvakantie van 14 dagen. Uiteraard moet bij straling, hoe gering ook, ieder keer het nut van de röntgenfoto afgewogen worden tegen de risico’s van bestralen. De kans bestaat dan namelijk dat een ontsteking of een andere tandheelkundige afwijking niet of te laat ontdekt wordt.
Meer informatie over de risico’s

Röntgenfoto’s tijdens de zwangerschap

In de tandheelkunde worden alleen röntgenfoto’s gemaakt van het gebit of de kaak. De straling zal dus niet in de buurt komen van het ongeboren kind. Om deze reden kunnen tandheelkundige röntgenfoto’s tijdens de zwangerschap in principe zonder bezwaar worden gemaakt. Als je tandarts bekend is met je zwangerschap zal hij echter alleen in de hoogst noodzakelijke gevallen foto’s maken.

Alternatieve behandeling

Als bij mondonderzoek of bij screening voor tandbederf blijkt dat extra informatie gewenst of noodzakelijk is, maakt de tandarts een röntgenfoto. Er is geen alternatief voor deze behandeling.

Bron: KNMT en Dr. G.A. van der Weijden, tandarts parodontoloog/implantoloog

Blijvende kiezen hebben soms diepe groeven en putjes in de kauwvlakken die moeilijk met een tandenborstel zijn schoon te houden. Om gaatjes te voorkomen kunnen de groefjes en putjes opgevuld worden met een fissuurlak. Dit noem je sealen.

Wanneer is sealen nodig?

Als de groefjes en putjes (ook wel fissuren genoemd) heel diep zijn, dan is het lastig of soms zelfs onmogelijk om in de groefjes goed te poetsen. Een sealant (fissuurlak) vult de groef op. Zo voorkom je dat er bacteriën kunnen innestelen wat de kans op gaatjes verkleint. Het risico op gaatjes is het grootst als de kiezen net zijn doorgebroken. Poetsen kan dan pijnlijk zijn en het glazuur moet nog uitharden.
Sealen gebeurt meestal vlak na het doorbreken van de blijvende kiezen. Dit is gemiddeld rond het zesde levensjaar. Maar sealen kan altijd effectief worden toegepast bij kinderen.
In enkele gevallen wordt het gebit van volwassenen ook geseald, maar dat is eerder uitzondering dan regel. Je tandarts kan je adviseren wat het beste is en of het zinvol is om het gebit te sealen.

Behandeling

Eerst worden de kiezen grondig schoongemaakt met een borsteltje en polijstpasta. De kiezen worden daarna ruw gemaakt met een zuur middel (ets). De fissuurlak kan zo goed hechten aan de kies. Na het inwerken wordt de ets weggespoeld en de kies droog geblazen. Vervolgens wordt de kunststoflak aangebracht. De lak wordt vanzelf hard of wordt uitgehard met een blauwe lamp. De behandeling doet meestal geen pijn en duurt een paar minuten per kies.

Kosten

De behandelcodes V30 en V35 worden gebruikt voor sealen.
Voor kinderen zit het sealen van het blijvende gebit in de basisverzekering. Als de tandarts vindt dat het melkgebit sealants nodig heeft, dan zal er toestemming gegeven moeten worden door de zorgverzekeraar. De tandarts vraagt dan een machtiging aan voor de behandeling.
Voor volwassen kan (een deel van) de kosten voor de behandeling vergoed worden uit de aanvullende basisverzekering.

Risico’s

Een sealant biedt geen garantie tegen het ontstaan van cariës. Twee keer per dag goed poetsen met fluoridetandpasta is nog steeds nodig, ook bij de gesealde kiezen.
De lak kan in het begin een beetje vieze smaak afgeven en bij het dichtbijten wat vreemd aanvoelen. Dit gaat snel over.
De tandarts controleert tijdens de periodieke controle of de sealants nog heel zijn en goed vast zitten. Soms is het nodig om een sealant te vervangen.

Alternatieven

Sealen van het gebit is een preventieve behandeling om gaatjes te voorkomen. Je kan altijd afzien van een voorgestelde preventieve behandeling. Vraag dan wel aan je tandarts wat de mogelijke gevolgen kunnen zijn.

Bron: KNMT, NVvK en Dr. G.A. van der Weijden, tandarts parodontoloog/ implantoloog

Als een tand of kies ernstig aangetast of beschadigd is, kan het trekken van deze tand of kies het enige redmiddel zijn. Het trekken van een tand of kies wordt ook wel extraheren of een extractie genoemd. De tandarts kan de behandeling zelf uitvoeren of als het nodig is je verwijzen naar een kaakchirurg. 

Wanneer wordt er een tand of kies getrokken?

Een tand of kies wordt getrokken als het niet meer mogelijk is om deze te behouden. Dit kan door bijvoorbeeld een ernstige tandvleesaandoening waardoor de kies niet meer vast staat in het kaakbot, een tand te veel is aangetast door tandbederf, of dat er door een (onge)val een tand zover is afgebroken dat het niet meer te herstellen valt.
Verstandskiezen kunnen problemen geven als ze gedeeltelijk onder het tandvlees zitten, ontstoken raken of scheef groeien.
Het kan ook zijn dat het nodig is om kiezen te trekken als er sprake is van ruimtegebrek. Dit valt dan vaak samen met een beugelbehandeling. 

Behandeling

Voor de behandeling wordt er eerst een foto gemaakt. De tandarts kan dan zien hoe de wortels lopen en of er bijvoorbeeld een risico is dat de kies afbreekt. Ook zal hij bekijken of hij de behandeling zelf kan uitvoeren of dat hij je verwijst naar een kaakchirurg. Uiteraard word je voor het trekken van de tand of kies goed verdoofd. De tandarts wrikt de kies eerst een beetje los en daarna wordt de kies er uit getrokken. Soms splitst de tandarts de kies eerst en wordt de kies er in delen uitgehaald. Het kan zijn dat de tandarts het nodig vindt om de wond te hechten. 

Risico’s

Het trekken van een tand of kies is een veel voorkomende behandeling, maar niet altijd zonder risico’s. De tandarts zal van te voren de risico’s inschatten en bepalen of hij de behandeling zelf kan uitvoeren of verwijzing nodig is. Als de wortelpunten bijvoorbeeld dicht bij de zenuwbaan ligt, kan deze (onherstelbaar) beschadigd raken. Tijdens een behandeling kan het ook anders lopen dan verwacht. De tandarts staakt dan de behandeling en verwijst je alsnog de kaakchirurg. Het komt ook wel eens voor dat er na het trekken een opening van de mondholte naar de neusbijholte (antrumperforatie) is ontstaan. Ook dan wordt je verwezen naar de kaakchirurg die de ontstane opening weer dichtmaakt.
Volg na de behandeling altijd de instructies van de tandarts op. Het kan zijn dat je na de behandeling kleine stukjes bot voelt uitsteken. Dit kan geen kwaad. De tandarts kan dit eventueel verwijderen. Neem bij een bloeding die niet stopt, koorts, hevige pijn of zwelling altijd contact op met je tandarts.

Alternatieven

Het trekken van een tand of kies gebeurt meestal alleen als er geen andere mogelijkheid is.

Bron: KNMT

Als tandplak langere tijd aanwezig blijft op het tandoppervlak kan het verkalken en hard worden. Dit wordt tandsteen genoemd. Tandsteen ontstaat vooral vlak onder het tandvlees en achter en tussen je tanden. Dit zijn namelijk de plekken die vaak worden vergeten tijdens het tandenpoetsen. Tandsteen kan niet meer verwijderd worden door goed te poetsen en dient professioneel te worden weggehaald.

Tandsteen verwijderen

Als er eenmaal tandsteen is gevormd, kan dit weggehaald worden door een mondhygiënist, preventieassistent of tandarts. Tandsteen verwijderen kan op twee manieren: met behulp van een haakje – waarbij het tandsteen wordt weggekrabd –  of met een apparaat dat ultrasone trillingen geeft. De trillingen zorgen ervoor dat het tandsteen los trilt.

Tanden polijsten

Na afloop van de behandeling kunnen je tanden gepolijst worden. Het polijsten gebeurt met een borsteltje in combinatie met een polijstpasta. Deze polijstpasta wordt op je tanden aangebracht en vervolgens worden de tanden met het borsteltje gepolijst.

Effecten van de behandelingen

Door het verwijderen van tandsteen wordt een van de oorzaken van tandvleesontsteking  aangepakt. Als je er na de gebitsreiniging een goede mondhygiëne op nahoudt, kan het tandvlees zich weer herstellen. Door polijsten kan ongewenste aanslag worden verwijderd en de esthetiek hersteld.

Waarom tandsteen verwijderen en polijsten?

Tandsteen kan op den duur problemen aan het tandvlees veroorzaken. Het is daarom van belang dat tandsteen wordt verwijderd. Nog beter is het om tandsteen te voorkomen. Poets daarom minstens twee maal per dag je tanden met een fluoride tandpasta en reinig indien dat aan je is geadviseerd ook de ruimte tussen je tanden.

Alternatieve behandeling

Tandsteen kun je niet zelf weghalen en moet professioneel worden verwijderd door de tandarts, mondhygiënist of preventieassistente.

Je tandarts, mondhygiënist of preventieassistente  adviseert je op het gebied van preventie, welke gebitsreiniging het meest geschikt zijn voor je persoonlijke situatie.

Bron: KNMT en Dr. G.A. van der Weijden, tandarts parodontoloog/implantoloog

Een behandeling bij de tandarts hoeft niet pijnlijk te zijn. De tandarts kan je plaatselijk verdoving zodat je rustig de behandeling kan ondergaan. De tandarts geeft zelf de verdoving of delegeert dit aan de assistent of aan de mondhygiënist. Als de assistent verdooft, dan moet de tandarts aanwezig zijn. Bij de mondhygiënist is dit niet nodig.

Wanneer heb je verdoving nodig?

Sommige behandeling kunnen niet zonder verdoving worden uitgevoerd. Bijvoorbeeld bij het trekken van een tand of kies of een wortelkanaalbehandeling. Maar bij het vullen van een gaatje is het niet altijd nodig. Toch kan je wel rustiger in de stoel liggen als je weet dat het geen pijn kan gaan doen. Bespreek het met je tandarts of er verdoving nodig is of als je dit zelf een prettiger idee vindt. 

Soorten verdoving

Bij oppervlakte verdoving wordt er verdovingsgel of -spray met een watje aangebracht op het tandvlees. Dit wordt voor de lokale verdoving gebruikt om de insteek van de naald te verzachten.

Bij geleidings- of infiltratie verdoving wordt er via een naald verdovingsvloeistof aangebracht bij de tand of kies die behandeld wordt. Voor de onderkaak wordt vaak de helft van de kaak verdoofd.

Bij intraligamentaire verdoving wordt er via een kortere naald verdovingsvloeistof rondom de tand of kies gezet, tussen de wortel en het kaakbot.

Welk verdovingstype of -middel er gebruikt wordt hangt af van het soort behandeling en jouw medische situatie (aandoening of allergie). 

Kosten

De kosten voor een verdoving zitten voor volwassen niet in het basispakket. Vergoeding van (een deel van) de kosten komt uit je aanvullende tandartsverzekering. 

Risico’s

Een verdoving is niet zonder risico’s. Het is heel belangrijk om aan je tandarts door te geven welke medicijnen je gebruikt, hoe je medische situatie (bijvoorbeeld aandoening of allergie) is en of er in het verleden problemen zijn geweest tijdens of na een lokale verdoving.

Tijdens de verdoving tintelt je lip en tong en voelt het dik aan. Dit verdwijnt als de verdoving is uitgewerkt. Eet en drink geen warme gerechten of dranken totdat de verdoving helemaal is uitgewerkt, om te voorkomen dat je je verbrandt. Let bij kinderen goed op of ze niet op hun tong of wang kauwen. Er kan zo een wond ontstaan zonder dat ze het doorhebben.

In uitzonderlijke gevallen werkt de verdoving niet uit. Dan kan het zijn dat er een zenuw (tijdelijk of blijvend) beschadigd is. Vermoed je dat dit bij jou aan de hand is? Neem dan contact op met je tandarts.

Als er tijdens het zetten van de verdoving onbedoeld verdovingsvloeistof in de bloedvat terecht komt, kan dit hartkloppingen veroorzaken en kan je je naar voelen. Geef dit altijd direct aan bij je tandarts.

Soms werkt de verdoving niet. Oorzaken kunnen een hevige ontsteking, extreme angst of alcoholgebruik zijn. 

Alternatieven

Er is geen alternatief voor verdoving. Sommige behandeling kunnen echter wel zonder verdoving uitgevoerd worden.

Bron: KNMT

Mensen hebben ruimte voor 32 elementen, bestaande uit tanden en kiezen.
De verstandskiezen zijn de laatste kiezen die achter in de mond naar boven komen. Normaal gesproken gebeurt dit tussen het 18de en 22ste levensjaar. Tegenwoordig hebben veel mensen te smalle kaken voor alle 32 elementen en passen er maar 28 tanden en kiezen in de kaak (of soms zelfs nog minder). Dus wanneer alle 28 elementen aanwezig zijn en goed verdeeld over de kaak staan, is er te weinig ruimte voor de verstandskiezen om door te komen.

Doorkomen verstandskiezen

Het doorkomen van een verstandskies kan pijn veroorzaken. Dit hoeft niet per definitie te betekenen dat de kies getrokken moet worden. Je kunt de pijn in eerste instantie verhelpen met paracetamol of ibuprofen. Ook is het belangrijk om het tandvlees op de plek van de doorbrekende verstandskies voorzichtig te poetsen. Dit voorkomt ontstekingen.
NB: Vermeld altijd aan je tandarts of en welke medicijnen je gebruikt. Hij kan je adviseren welke pijnstillers je wel of niet mag gebruiken.

Mocht de pijn echter niet over gaan, raakt het tandvlees ontstoken of krijg je moeite met het open doen van je mond, neem dan contact op met je tandarts. Die kan   met behulp van een röntgenfoto zien hoe en of je verstandskies doorkomt. Vervolgens neemt hij een beslissing over het al dan niet trekken van de verstandskies.

Zorgen verstandskiezen altijd voor problemen?

Als er voldoende plaats in de mond aanwezig is, zullen verstandskiezen niet voor problemen zorgen. Maar als ze ontstoken raken, scheef gaan groeien of andere tanden in de weg gaan staan, dan kun je ze beter laten verwijderen.
Bij veel mensen is niet altijd voldoende plaats voor verstandskiezen. Bezoek je tandarts om te overleggen wat het beste is.

Wie trekt de verstandskies?

De tandarts bepaalt aan de hand van de röntgenfoto hoe moeilijk het trekken van de verstandskies zal zijn. Tegenwoordig trekken veel tandartsen de verstandskies zelf. Als de kans op infectie groot is, of als de kies bijvoorbeeld erg diep ligt, verwijst de tandarts je door naar een kaakchirurg.

Hoe wordt de verstandskies getrokken?

Het trekken van een verstandskies is, afhankelijk van de positie en vorm, makkelijk tot iets zwaarder. De tandartsof kaakchirurg geeft je voorafgaand aan de behandeling een verdoving. Zodra deze is ingewerkt, trekt de tandarts de verstandskies er met een tang uit. Dit doet hij door een draaiende of wrikkende beweging te maken. De kaakchirurg gebruikt daarbij ook andere instrumenten, omdat hij veelal de moeilijkere ingrepen doet. Meestal wordt de kies er in zijn geheel uitgetrokken. Als de verstandskies erg vast zit, zal hij er in delen worden uitgehaald.

Doet de behandeling pijn?

De ingreep zelf veroorzaakt, dankzij de verdoving, over het algemeen geen pijn. Om de kans op infecties na de behandeling zoveel mogelijk te beperken en de genezing te bespoedigen is het belangrijk om een aantal zaken in acht te nemen.

Eerste dagen na trekken van verstandskiezen

Tot de verdoving is uitgewerkt mag je geen warm voedsel eten of drinken. Probeer de eerste dag na de ingreep het roken of alcohol drinken tot een minimum te beperken. Daarnaast is het belangrijk om de bloedprop die zich vormt met rust te laten. Deze bloedprop beschermt het bot. Het kan voorkomen dat je kleine stukjes bot voelt die uit de holte komen. Maak je niet ongerust, dat kan geen kwaad.

In de eerste twee á drie dagen kan de wond iets gaan zwellen en oncomfortabel aanvoelen. Je kunt dan pijnstillers (paracetamol of ibuprofen) tegen de pijn innemen.

Mondhygiëne na het trekken van verstandskiezen

Reinig je mond de eerste 6 uur na het trekken van verstandskiezen niet. Poets je andere tanden zoals je normaal doet en doe voorzichtig in de buurt van de wond. Je kunt de omgeving van de wond schoon houden met een antibacterieel mondspoeling.

Heftige pijnen kunnen duiden op droge tandholte

Als je twee dagen nadat de tand is verwijderd heftige pijnen voelt opkomen, kan het zijn dat de bloedprop is losgeraakt of opgelost. Het is belangrijk dat je dan naar je  tandarts gaat.

Bron: KNMT en Dr. G.A. van der Weijden, tandarts parodontoloog/implantoloog

Als er tandbederf in een tand of kies zit of als je kies afbreekt, dan kan je tandarts dit restaureren met een vulling. De tandarts kan je zelf behandelen of je voor kleine nieuwe gaatjes verwijzen naar een mondhygiënist. Een vulling kan tandkleurig of zilverkleurig zijn.

Een gaatje vullen from KNMT on Vimeo.

Wanneer heb je een vulling nodig?

Je tand of kies kan gevuld worden als je een gaatje (tandbederf) hebt of als je kies afbreekt. Een bestaande vulling moet soms vervangen worden als er bijvoorbeeld een breuk in zit. Een vulling zorgt er voor dat je weer goed kan kauwen en voorkomt verdere (pijn)klachten. Als je tandvlees iets is teruggetrokken dan liggen je tandhalzen bloot. Dit kan gevoeligheid geven bij koude of warme dranken. Je tandarts kan de tandhals dan afdenken met een vulling. 

Behandeling

Als het nodig is dan verdooft de tandarts je eerst. Daarna boort hij het tandbederf of de oude vulling weg. Als de kies helemaal schoon en droog is wordt de kies geëtst om het weefsel ruw te maken zodat het beter hecht. Dan wordt er een speciale lijmlaag gelegd waarop de vulling in laagjes wordt opgebouwd. Tussendoor wordt het vulmateriaal uitgehard met behulp van een blauwe lamp. De vulling wordt afgewerkt met een boortje. 

Soorten vullingen

In de meeste gevallen worden er witte vullingen geplaatst. Naast glasionomeercement en compomeer wordt composiet het meest toegepast. Met composiet is veel mogelijk. Zo kunnen voortanden na een breuk opnieuw worden opgebouwd en verkleuringen van tanden en kiezen worden hersteld.
Amalgaam (zilverkleurig) is een materiaal dat al eeuwenlang gebruikt wordt als vulmiddel. Amalgaamvullingen zijn erg slijtvast en wordt gebruikt voor het opvullen van gaatjes in kiezen. De laatste jaren wordt er steeds minder met amalgaam gevuld. 

Kosten

Wat de kosten voor een vulling zijn kan variëren door bijvoorbeeld het materiaal dat gebruikt wordt en de grootte van de vulling. Hier vind je een voorbeeldrekening. Vraag je tandarts altijd om de behandelopties en de kostenbegroting.

Een vulling zit voor volwassenen niet in het basispakket. Vergoeding van (een deel van) de kosten komt uit je aanvullende tandartsverzekering. 

Risico’s

Na de behandeling kan de tand of kies wat gevoelig zijn. Na een paar weken moet dit overgaan. Soms is een vulling iets te hoog, de tandarts kan dit aanpassen. Nemen de klachten niet of wordt het erger, neem dan contact op met je tandarts. Als de vulling diep is, dan kan het zijn dat er (alsnog) een wortelkanaalbehandeling nodig is. 

Alternatieven

Kroon

Trekken tand of kies

Beginnend tandbederf in de tandhals of melktand kan soms door extra goed te reinigen en fluoridegebruik worden gestopt. Vraag aan je tandarts of dit bij jou een mogelijkheid is.

Bron: KNMT

Wanneer heb je een wortelkanaalbehandeling nodig?

Je tand of kies kan ontstoken raken door tandbederf, een lekkende vulling of door bijvoorbeeld een val. Gevoeligheid met warm en koud, een dikke wang of hevige kiespijn kunnen signalen zijn van een ontsteking. Ook kan het zijn dat je (nog) geen klachten hebt. Je tandarts komt er dan achter bij het maken van een controlefoto of tijdens het vullen van je kies.

Behandeling

Eerst wordt er een foto gemaakt om te kijken hoe de wortels lopen en krijg je een verdoving. Dan plaatst de tandarts een cofferdam, ook wel rubberdam genoemd. Dit is een rubberen lapje die de kies isoleert zodat de tandarts een ‘schoon’ werkgebied heeft. De tandarts boort de kies op het kauwvlak open en haalt met vijltjes het ontstoken weefsel en de zenuw uit het kanaal. Met desinfecterend middel wordt de kies gespoeld. De schoongemaakte kanalen vult de tandarts op met rubberen stiftjes en hij sluit de kies weer af met een vulling. Vaak wordt de behandeling in 2 afspraken gepland. Het opvullen van de kanalen en het vullen van de kies gebeurd dan op de tweede afspraak. De kies krijgt dan na de eerste behandeling een tijdelijke vulling. 

Kosten

Wat de kosten voor een wortelkanaalbehandeling zijn kan variëren door bijvoorbeeld het aantal kanalen van de kies en de moeilijkheidsgraad van de behandeling. Hier vind je een voorbeeldrekening. Vraag je tandarts altijd om de behandelopties en de kostenbegroting.

Een wortelkanaalbehandeling zit voor volwassenen niet in het basispakket. Vergoeding van (een deel van) de kosten komt uit je aanvullende tandartsverzekering. 

Risico’s

Een wortelkanaalbehandeling is niet zonder risico’s. Tijdens de behandeling kan er een complicatie optreden. Een vijltje kan afbreken en achterblijven in de wortelpunt, of een vijltje volgt de vorm van het kanaal niet en perforeert de wortel. Het kan nodig zijn om een kroon te plaatsen als de kies ernstig verzwakt is.

Na de behandeling kan je last hebben van napijn. Na een paar dagen moet dit minder worden. Gaan de klachten niet over of is de pijn hevig, neem dan contact op met je tandarts. 

Alternatieven

Trekken tand of kies
Wortelpuntoperatie

Bron: KNMT